Een terugblik op het symposium 'Doolhof Dementie'

Op vrijdag 14 april vond het symposium ‘Doolhof Dementie: Op weg naar toekomstbestendige & toegankelijke dementiezorg’ plaats in de Jaarbeurs in Utrecht. Ruim 150 bestuurders en beslissers in de zorg gingen met elkaar in gesprek over de uitdagingen in de zorg voor mensen met dementie en vervolgacties die nodig zijn om deze zorg te verbeteren. Bianca Berndsen van studio Leff vatte de dag samen in tekeningen.

Klik op de afbeelding hieronder om een grote versie van de tekening te downloaden.

Onder begeleiding van dagvoorzitter André Rouvoet deelden veel inspirerende sprekers deelden hun kennis. Jelle Reijngoudt (docent Verpleegkunde Fontys) vertelde over zijn ervaringen als wijkverpleegkundige. Hij deelde een schrijnende casus van een van zijn cliënten waar 17 verschillende partijen bij betrokken waren, om aan te tonen hoe complex het zorgveld is. Hij eindigde met de vraag hoe we de zorg in de toekomst beter kunnen organiseren, zodat ook zijn oma, die recentelijk de diagnose dementie heeft gekregen, kan rekenen op passende zorg en ondersteuning.

Evelien van Leeuwen (onderzoeker en consultant bij Bisnez) deelde de onderzoeksuitkomsten van het onderzoek dat Bisnez heeft uitgevoerd. Daarnaast deelde ze de aanbevelingen uit het onderzoeksrapport.

Marcel Canoy (Hoogleraar Gezondheidseconomie en Dementie Vrije Universiteit Amsterdam) gaf een inkijkje in hoe de toekomstige zorg voor mensen met dementie eruit zal zien. Hij benadrukte het idee van ‘community care’ waarbij zorg en ondersteuning voor mensen met dementie geboden wordt door de brede samenleving. Hierin wordt de buurt betrokken, zijn vrijwilligers actief en staat de kwaliteit van leven centraal.

Een panel met daarin Gerben Jansen (casemanager dementie en voorzitter van de afdeling dementieverpleegkundigen bij V&VN), Elze Vonk (Bestuurder Alliade), Stannie Driessen (Directeur Raad voor Volksgezondheid & Samenleving) en Robbert Huijsman (Hoogleraar Management & Organisatie van Ouderenzorg Erasmus School of Health Policy & Management en bestuurder Geriant) spraken elkaar over samenwerking in de dementiezorg en wat er nodig is om de zorg voor mensen met dementie toegankelijk en toekomstbestendig te organiseren. In het panel werd gesteld dat het tijd is om in te grijpen:

Robbert Huijsman deelde zijn ervaringen als zorgbestuurder en de complexiteit van het verzekeringswezen. Hij gaf aan dat hij heel veel tijd bezig is om afspraken te maken met veel verschillende zorgverzekeraars. Stannie Driessen stelde dat het huidige zorgstelsel tegen zijn grenzen aanloopt en was voorstander van een adaptiever zorgstelsel waarbij ook de gehele samenleving een belangrijke rol gaat spelen in het zorgen voor elkaar. Elze Vonk pleitte voor meer vroegsignalering zodat mensen met dementie en hun mantelzorgers in een eerder stadium geholpen worden. Ook opperde zij het idee om een consultatiegesprek voor ouderen te introduceren. Haar voorstel was om vanaf 60 jaar proactief het gesprek met mensen aan te gaan over wat er komt kijken bij het ouder worden. Gerben Jansen bracht nog als tip naar voren om het zorgsysteem te versimpelen en te beredeneren vanuit de persoon met dementie en hun mantelzorgers, i.p.v. vanuit de eigen professie of vanuit wetgeving.

De zaal werd gevraagd welke belemmeringen ze verwachten tegen te komen in het organiseren van zorg voor een naaste met dementie. De meeste aanwezigen verwachtten uitdagingen vanwege bureaucratie, wachtlijsten en onduidelijkheid.
In de onderzoeksuitkomsten van Bisnez wordt gesteld dat er sprake is van een complex veld met een gebrek aan duidelijke regie. Sturing en toezicht op de uitvoering ontbreekt, zo blijkt uit de resultaten. Een van de aanbevelingen is om een bestaande gezaghebbende partij aan te wijzen als regievoerder. De zaal werd gevraagd wie dat volgens hen zou moeten zijn. Zo’n 33% vond dat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport hier het voortouw in moet nemen, 27% wees naar zorgverzekeraars en 19% naar regionale dementienetwerken.

Het tweede panel met Kamerleden en wethouders werd gevraagd wat volgens hen de rol van het rijk en gemeenten is. Linda Voortman (Wethouder Gemeente Utrecht), Liesbeth Grijsen (Wethouder Deventer), Mirjam Bikker (Fractievoorzitter ChristenUnie) en Harry Bevers (Tweede Kamerlid VVD) gingen met elkaar in gesprek. Zij stelden dat we nog veel meer kunnen doen voor mensen met dementie, zowel als samenleving als vanuit gemeenten. Er zou meer aandacht moeten komen voor de problemen die veroorzaakt worden door de schotten in de dementiezorg (Wmo, Wlz en Zvw).

De wethouders gaven aan dat ze meer aandacht willen besteden aan hoe mensen met dementie door de schotten heen bewegen. Zij willen uitzoeken wat er voor nodig is om mensen met dementie naadloos van de ene wet naar de andere te laten bewegen. De toenemende aantallen van mensen met dementie, maken dat huidige aandacht vanuit het Rijk en gemeenten niet meer toereikend is. De panelleden stellen dat we naar de brede samenleving moeten kijken om mensen met dementie te ondersteunen. Mensen met dementie hebben niet alleen professionele zorgverleners nodig. Een groot deel van de behoefte van mensen met dementie is namelijk helemaal geen zorgvraagstuk maar veel meer een ondersteuningsvraagstuk. Vrijwilligers en buren kunnen hier ook een steentje aan bijdragen.

Na het panel ging André Rouvoet in gesprek met Maarten van Ooijen (Staatssecretaris Volksgezondheid, Welzijn en Sport) over de rol van mantelzorgers. “Veel mantelzorgers blijven nu onder de radar”, stelde Maarten, omdat zij in gesprekken altijd de focus op de ander leggen. Hij gaf aan dat het belangrijk is om de behoeften van mantelzorgers beter in beeld te krijgen om uit te zoeken hoe zij ondersteund kunnen worden. Zodat er een betere fit komt tussen behoeften van mantelzorgers en het aanbod aan ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers. “We moeten niet redeneren vanuit het aanbod, maar veel meer vanuit de vraag.”

Frans den Boer, oprichter en directeur van Bisnez, overhandigde het onderzoeksrapport met de uitkomsten van het onderzoek van Bisnez aan Tamara van Ark. Alzheimer Nederland heeft recentelijk Tamara van Ark aangesteld als Dementierapporteur. Haar opdracht is om te kijken of de plannen en programma’s daadwerkelijk werken voor mensen met dementie en hoe deze verbeterd kunnen worden. Ze gaf aan ontzettend blij te zijn met het onderzoek dat is uitgevoerd en de uitkomsten mee te nemen in haar opdracht.

Rondom het symposium was er ook in diverse media aandacht voor de uitdagingen in de zorg voor mensen met dementie.