Verandering als nieuwe status quo

Artikel verschenen op Managementimpact 

Survival of the fittest.’ Iedereen weet inmiddels dat dit niet betekent dat de sterkste overleeft, maar degene die zich het beste weet aan te passen aan de veranderende omgeving. In de natuur en in de economie lijkt deze wetmatigheid al duizenden jaren te kloppen. Waarom dan toch nog specifieke aandacht voor dit onderwerp?

Eenvoudigweg omdat de veranderingen onder invloed van de globalisering en digitalisering steeds sneller lijken te gaan. Uit de meest onverwachte hoeken zien organisaties zich geconfronteerd met nieuwe ontwikkelingen. Veel tijd om hierop te reageren, hebben ze vaak niet. De tijd van geleidelijk wennen aan veranderingen is voorbij: als organisatie ben je continu in beweging.

De omgeving bepaalt voor een belangrijk deel de strategie van een organisatie. De ene markt verandert nu eenmaal sneller dan de andere. Een monopolistische markt die niet of nauwelijks voor nieuwe aanbieders te betreden is, vereist een andere strategie dan een markt waarop volkomen concurrentie plaatsvindt met veel aanbieders van soortgelijke producten. Ook de invloed van techniek en ICT mag niet worden onderschat. Hierdoor zijn de afgelopen jaren veel markten volledig veranderd.

Veranderingen kunnen op verschillende niveaus plaatsvinden. Over het algemeen geldt dat de ‘circle of influence’ van een organisatie afneemt naarmate de ontwikkelingen verder uit het centrum staan.

• Veranderingen op macroniveau zijn veranderingen die in de maatschappij plaatsvinden. Het zijn ontwikkelingen waar een organisatie geen enkele invloed op heeft, maar waar zij slechts op kan anticiperen of reageren. Denk hierbij aan conjuncturele schommelingen, veranderende wetgeving, nieuwe technologie of nieuwe milieueisen. Vaak zijn het ontwikkelingen die zich ruim van tevoren aandienen, waardoor een organisatie voldoende tijd heeft om hierop in te spelen.
• Veranderingen in de markt hebben direct invloed op de bedrijfsvoering. Bewegingen van concurrenten, nieuwe toetreders en wijzigende klantbehoeften zorgen ervoor dat de concurrentiepositie van een organisatie onder druk staat. Organisaties moeten op deze ontwikkelingen inspringen, anders lopen ze het risico dat de klant een beter, goedkoper of sneller alternatief heeft.
• Interne veranderingen vinden plaats binnen de organisatie of keten waarin de organisatie werkt. Een gewijzigde organisatiestructuur, aangepaste processen, een nieuw IT-systeem, het zijn allemaal interne ontwikkelingen die direct invloed hebben op de prestaties van de organisatie. Ondanks dat deze ontwikkelingen binnen de eigen organisatie plaatsvinden, is het voor veel organisaties een uitdaging om hier actief op te sturen.

Een veranderende omgeving heeft invloed op een organisatie. Activiteiten die bijdragen aan een gezonde bedrijfsvoering moeten worden gekoesterd. Tegelijkertijd dient er continu aandacht zijn voor het optimaliseren ervan. Externe ontwikkelingen kunnen activiteiten die lang succesvol zijn geweest ineens kwetsbaar maken. Om succes vast te houden moeten soms ingrijpende keuzes worden gemaakt. In een gezond bedrijf gaat de aansturing van de reguliere bedrijfsvoering, optimalisatie én innovatie hand in hand.

Ondanks dat veranderingen niet altijd voorspelbaar zijn, heeft een organisatie wel een aantal mogelijkheden om beter met verandering om kunnen te gaan. Hieronder staan een aantal tips:

1. Maak iemand verantwoordelijk

We zien vaak veranderingen in de omgeving die het management wel herkent, maar waar de organisatie niet adequaat op kan reageren, simpelweg omdat niemand hiervoor verantwoordelijk is. Maak daarom iemand verantwoordelijk voor het monitoren van ontwikkelingen in en om de organisatie. De meeste ontwikkelingen en veranderingen ziet een organisatie al enige tijd aankomen. Naarmate de tijd vordert en de besluitvorming nadert, is het belangrijk om de reactie op deze ontwikkelingen steeds verder uit te werken. Vage ideeën moeten stapsgewijs uitmonden in concrete projectplannen.

2. Bouw flexibiliteit in binnen je organisatie

Waar je vroeger nog plannen kon maken met een horizon van vijf tot tien jaar, is tegenwoordig een half jaar vooruitplannen al spannend. Houd bij keuzes en investeringen rekening met een mogelijk veranderende situatie. Welke mogelijkheden heeft jouw organisatie om bij te sturen? Organisaties die in staat zijn op een beheerste manier de dynamiek in hun omgeving het hoofd te bieden, hebben een grotere kans om te overleven.

3. Stimuleer verandergericht denken bij medewerkers

Dit is de belangrijkste, maar ook de moeilijkste: mensen zijn van nature niet erg veranderingsgezind, dus het vraagt wel iets om die cultuur om te buigen. ‘Ambassadeurs’ spelen hierin een belangrijke rol, ze kunnen hun eigen organisatiedeel tonen en laten ervaren hoe inspirerend vernieuwing is. Het spreekt voor zich dat het topmanagement deze ambassadeurs volledige rugdekking geeft.

Conclusie

Wij beseffen heel goed dat omgaan met verandering niet alleen een kwestie is van plannen en organiseren. Er bestaat helaas geen succesformule voor ondernemen die gegarandeerd resultaat oplevert. Echter, wij zijn ervan overtuigd dat door het creëren van de juiste randvoorwaarden en stuurinstrumenten een organisatie de grootste kans op een succesvolle toekomst heeft. Een organisatie heeft grofweg twee keuzes: afwachten of het roer zelf in de hand nemen. Wat ga jij doen?