Bisnez heeft er een bijzondere collega bij, een oud-minister. Arie Slob is sinds afgelopen zomer verbonden aan Bisnez als strategisch adviseur. Om Arie beter te leren kennen organiseerden wij een heuse College Tour. Met onze eigen Steffanie Possel in de rol van Twan Huys en met Arie in de sprekersstoel. De College tour organiseerden wij tijdens ons afgelopen ‘Bisnez Atelier’ waar het onderwerp ‘effectief advies en management in een politiek-bestuurlijke omgeving’ centraal stond. Dit vond plaats op een toepasselijke locatie: Nieuwspoort in Den Haag. Dé plek waar vele politieke gevoeligheden zijn uitgewisseld, waar de pers 24/7 aanwezig is en dé plek waar vele bondjes zijn beklonken. Als de muren van Nieuwspoort eens zouden kunnen praten… Omdat ze dat niet kunnen, bevroegen wij Arie over zijn afgelopen jaren als politicus, oud-minister en als echtgenoot en vader.
Hoe word je minister? Wat moet er op je CV staan om hiervoor uitgenodigd te worden? Arie deelt met ons zijn verhaal. Van geschiedenis en maatschappijleer docent naar minister voor Basis- en Voortgezet Onderwijs en Media in het kabinet-Rutte III. Zijn politieke carrière begon in de gemeentepolitiek van Zwolle. Waar hij in 1990 startte als lijstduwer van het GPV (later opgegaan in de ChristenUnie). In 1993 werd hij gevraagd tussentijds een vertrekkend raadslid op te volgen. Zo klom hij van de laatste plek van de kandidatenlijst naar de tweede positie. Daarna ging het snel. Na ruim 7 jaar in de gemeenteraad van Zwolle te hebben gezeten trad Arie toe tot de Tweede Kamer. Na 14 jaar als Kamerlid door het leven te gaan, nam Arie voor om nooit meer zo hard te werken als in zijn tijd als Kamerlid. Hij werd in januari 2016 directeur van het Historisch Centrum Overijssel en de IJsselacademie. En toen werd hij in 2017 gevraagd als minister. En ook nog eens minister voor Onderwijs, in de sector waar zijn eerste loopbaanstappen zijn gezet. Een aanbod dat hij niet kon weerstaan. Met steun van het familiefront werd hij in oktober 2017 beëdigd in het kabinet-Rutte III. In welke rol heb je de meeste impact kunnen maken vroegen wij Arie. Arie verwijst naar het nauwe contact met de burger in zijn rol als gemeenteraadslid. ‘’Zaken zoals een te hoge stoeprand kunnen aan de orde van de dag zijn, terwijl die betrokkenheid in de landelijke politiek soms in mindere mate aanwezig is. De impact van zaken die je realiseert vanuit de landelijke politiek zijn vaak groter dan het verleggen van een stoeprand. Zeker in de periode dat ik minister was’’.
Bij de start van Arie op het ministerie werd ruim de tijd ingepland om met “zijn” ambtenaren uitgebreid kennis te maken. “Ik was erg benieuwd naar hen. En merkte dat dat wederzijds was. Zij waren ook benieuwd naar hun nieuwe baas.” Trots vertelt Arie over de samenwerking met de ambtenaren. Hij geeft aan: “Ik ben trots op onze ambtenaren. Ze zijn deskundig en werken hard. Ik kon altijd op ze rekenen”. Ook vertelt hij over de nodige uitdagingen die hij tegenkwam in zijn werk als minister. Arie vertegenwoordigde niet alleen zijn eigen partij, de ChristenUnie, maar ook de D66, de VVD en het CDA. Daarnaast moest hij zich als minister houden aan het coalitieakkoord. ‘’Het vinden van een balans tussen het naleven van het akkoord en het verzekeren van de uitvoerbaarheid was soms een lastige taak’’.
Verruwing van de samenleving
We spraken ook met elkaar over de toenemende dreigingen aan het adres van politici. Hij verwijst naar een veranderend tijdperk, waar (social) media dagelijks onderdeel is geworden van je werk. En waar het werk van politici helaas regelmatig wordt belemmerd door brutaliteit en gevaar. Iets waar zijn voormalig collega Sigrid Kaag zich recentelijk ook over uit liet in de uitzending van College tour. Is dat iets wat je niet mist aan je tijd als minister? ‘’Dat kan ik natuurlijk niet ontkennen, maar wat ik vooral niet mis aan mijn tijd als minister is dat je continu het mikpunt bent, ook wanneer iets niet onder jouw verantwoordelijkheid valt. Het is heel gemakkelijk om op afstand met een beschuldigende vinger naar de minister te wijzen’’. Ondanks zijn liefde voor de democratie voegt hij daar nog wel aan toe: ‘’en de lange debatten die tot in de late uurtjes doorgingen, die mis ik ook niet’’.
Stabiele thuisbasis
Wist je dat Arie één van een tweeling is? En dat hij vier kinderen heeft met zijn liefdevolle vrouw? Nieuwsgierig dat we waren hebben we Arie ook gevraagd hoe het is om een rol als minister te combineren met een groot gezin. Arie geeft aan dat hij altijd is gesteund door zijn vrouw in zijn politieke keuzes. Dat was voor hem een voorwaarde om als minister aan de slag te gaan. Vier dagen per week bracht Arie de nacht door in Den Haag, vlakbij het politieke vuur. In de weekenden probeerde hij zoveel mogelijk tijd aan zijn gezin te besteden. Wat Arie het minste mist uit zijn tijd als minister? Het eindeloos vergaderen en altijd bezig zijn met werk. “Je staat 24/7 aan”. Inmiddels kan Arie weer iets gestructureerder leven, en daar geniet hij van. Laatst vierde Arie zijn verjaardag “Vanavond met de kids uiteten, bijzonder dat dat zomaar doordeweeks kan” appte hij.
Met de recente toevoeging van Arie aan het team van Bisnez worden collega’s ook nieuwsgierig voor welke vraagstukken ze hem wakker kunnen maken. Hij geeft aan enthousiast te zijn om een organisatie als Bisnez van binnenuit te ervaren, vooral door het veelzijdige karakter van vraagstukken. Maar, zegt hij: ‘’als ik één vraagstuk uit zou moeten kiezen, zijn governance-vraagstukken toch de absolute favoriet. Het complexe en strategische karakter van deze vraagstukken fascineert mij’’. Arie is momenteel dan ook betrokken bij de provinciale politiek in zijn rol als informateur voor het provinciaal bestuur in Zuid-Holland. Op de vraag of hij nog tips voor ons heeft hoeft hij niet lang na te denken:
- Probeer je zoveel mogelijk te verplaatsen in de positie van de bestuurder en inzicht te krijgen in de omgeving waar de bestuurder werkt, zoals de politieke achtergrond en de opdrachten die (vanuit het coalitieakkoord) zijn meegegeven. Dit helpt je om beter te begrijpen welke belangen en uitdagingen er spelen in het domein waar je werkt.
- Begrijp hoe de ambtelijke organisatie eruit ziet en neem de tijd om de structuur en werkwijze van de organisatie waarin je terecht bent gekomen te leren kennen. Identificeer de belangrijke contactpersonen (formeel en informeel), begrijp hoe de besluitvormingsprocessen verlopen en krijg inzicht in de verantwoordelijkheden van verschillende functionarissen. Dit zal je helpen bij het navigeren binnen de organisatie.
- Behoud je onafhankelijke positie: als externe adviseur is het belangrijk om een frisse blik en opbouwende kritiek te bieden. Je onafhankelijkheid wordt vaak gewaardeerd, zowel door bestuurders als andere betrokkenen. Zorg er echter wel voor dat je advies bijdraagt aan het bereiken van de gestelde doelen en dat je rekening houdt met de context waarin de bestuurder opereert.
- Wees alert en kritisch op de uitvoerbaarheid van besluiten die worden genomen om zo de kans op succesvolle uitvoering te vergroten.