Evelien van Leeuwen
Eén op de vijf mensen krijgt dementie en dat aantal neemt door de vergrijzing alleen maar toe. Hoe zorgen we voor een succesvolle samenwerking binnen de ouderenzorg? Zodat cliënten én mantelzorgers de ondersteuning krijgen die nodig is? Dit onderzoekt Bisnez, waarvoor we met tientallen (ervarings)experts spreken, zoals casemanager Evelien Kruit en mantelzorger Ria van Oosterhout.
Mevrouw Bos is negentig jaar en woont nog thuis, in haar appartement in Rotterdam. De muren hangen vol met foto’s van haar familieleden, met daaronder de namen van kinderen, kleinkinderen en andere familieleden. Vijf jaar geleden merkten de kinderen dat hun moeder langzaam maar zeker de grip op de realiteit verloor. Op basis van een aantal testen werd het vermoeden van dementie bevestigd, maar verder onderzoek is er niet gedaan. Dat zou mevrouw Bos heel bang maken voor het verlies van zelfstandigheid. Ze wist heel goed dat ze dement begon te worden, maar ze genoot van het leven en vooral van wat ze met de familie samen kon doen (uit eten, verjaardagen, weekendjes uit, kerstdagen etc.). Met wat hulp van (klein)kinderen heeft ze een aantal jaren nog behoorlijk zelfstandig kunnen functioneren.
Geen klik, geen goed contact
Het leven van mevrouw Bos ging na het dementie-onderzoek verder zijn gangetje. Maar op de achtergrond was er wel iets veranderd. Een casemanager dementie van Humantas bracht elke 6 weken een koffiebezoekje om een vinger aan de pols te houden over het verloop van de dementie. Evelien, huidige casemanager dementie, geeft aan dat het opbouwen van vertrouwen hierbij heel belangrijk is. Mensen met beginnende dementie zijn vaak achterdochtig en dit kan alleen worden weggenomen als er een goede klik is. ‘In het begin liep het stroef’, vertelt Ria. ‘Met Evelien is die klik er gelukkig wel. Zij weet de juiste snaar te raken’.
Direct actie
Ze vertelt verder: ‘De situatie was behoorlijk stabiel, maar toen gebeurde er iets heel vervelends. Evelien kwam erachter dat mijn moeder soms heel verdrietig was, omdat ze mijn overleden vader miste. Dan stond ze te roepen en huilen, ook buiten de deur. Toen Evelien mij hierover belde, hebben we meteen actie ondernomen. Dit lukte omdat we elkaar kennen en aanvoelen, dat is het mooie.’
Maatwerk mogelijk
Het grote voordeel is dat er op tijd een casemanager bij de familie Bos aan is gehaakt – niet pas bij spoed. Dit gebeurt in de praktijk wel vaak, zo blijkt uit het onderzoek van Bisnez. In 21 procent van de casussen wordt een casemanager ingeschakeld ná de diagnose dementie of bij een crisissituatie. Evelien herkent dit. ‘Het is juist zo belangrijk dat je iemand goed leert kennen, zodat je maatwerk kunt leveren. Wat iemand met dementie nodig heeft, verschilt namelijk per situatie. Bij de ene persoon is dat een dagbesteding, bij een ander een koffiebezoekje. Er zijn zo veel mogelijkheden. Als je die behoeftes niet kent, en de mantelzorger ook niet, dan wordt dat lastig.’
Van gewoon lief zijn naar mantelzorger
Hoe ervaart Ria dit allemaal, als mantelzorger? ‘Mantelzorger, een vreselijk woord vind ik dat. Ik ben gewoon lief voor mijn moeder. Een kopje koffie met haar drinken, dat doe ik uit liefde.’ In het begin bleef het daar vaak bij. Maar naarmate mevrouw Bos achteruitgaat, belanden er steeds meer klusjes op het bord van haar kinderen. Inmiddels voelt Ria zich steeds meer mantelzorger, een switch die geleidelijk ontstond. ‘Boodschappen doen, helpen in het huishouden, drie uur aan het schrobben, de was doen, het bed verschonen; het zit ‘m in die optelsom. Dat is niet meer alleen ‘lief zijn voor mijn moeder’, maar mantelzorg.’
Ankerpunt
Doordat Evelien op tijd is aangehaakt, kunnen mevrouw Bos en haar kinderen zich goed voorbereiden op de toekomst. Ria: ‘Dat doen we eigenlijk de hele tijd, samen met de casemanager en de wijkverpleging. Daar ben ik erg blij mee, want ik heb geen ervaring met dementie. Ik ben continu lerende en hoe fijn is het als je casemanager je daarbij helpt? Ze is ons ankerpunt.’ Helaas hebben niet alle mensen met dementie een casemanager. Dit komt omdat een grote groep niet op de radar staat van professionele zorgverleners.